Terzet-Digitaal Congres-20-dhr. drs. J.A.J. Wouters

TERZET 25 JAAR- DIGITAAL CONGRES 2018 2 “Veroudering en arbeidsvermogen” 1 INLEIDING Natuurlijke veroudering ook wel involutie genoemd overkomt ons allemaal. Interessant is om te kijken wat dit voor invloed heeft op arbeid. Ouder worden is een begrip dat gekoppeld is aan verandering. Ouder worden, de ouderdom is geen statisch gegeven; zij is het resultaat van een voortzetting van een proces. Involutie is verandering. Het leven is een labiel systeem waarin het evenwicht ieder moment verloren gaat en weer heroverd wordt. De wet van het leven is verandering. Involutie wordt gekenmerkt door een bepaald type verandering, onafwendbaar. De Amerikaanse gerontoloog Lansing geeft de volgende definitie: “een progressief proces van ongunstige verandering, gewoonlijk gekoppeld aan het voortschrijden van de tijd, optredend na de volwassenheid en onvermijdelijk uitlopend op de dood”. Het woord ongunstig in zijn definitie is een waardeoordeel. In de tijd kan het woord ongunstig namelijk een te zware lading krijgen zoals het voorbeeld van onze beste wielrenner ooit, Joop Zoetemelk. Op zijn 40e levensjaar was zijn lichaam niet meer in staat de topprestaties te leveren die hij op jonge leeftijd kon. Maar daarmee was de toen actuele situatie: een man met een topconditie die ver boven zijn leeftijdsgenoten uitstak. Is het dan ook niet zo dat de leeftijdshiërarchie wordt vastgesteld vanuit het leven als zodanig en is daarmee het criterium minder zeker? Is het daarom niet zo dat belangrijk is te weten op welk doel het menselijk leven zich richt om uit te maken welke veranderingen dat doel dichterbij brengen of verwijderen? Vaststellen wat vooruitgang of achteruitgang voor een mens is, betekend dat er wordt gerefereerd aan een bepaald doel / aan een opgelegde standaard (de menselijke mogelijkheden als eenheidsworst) maar dat is onmogelijk vanwege de uniciteit van het individu maar ook het probleem dat geen enkel doel vooraf gegeven is of absoluut is. Bij gebrek aan een cultureel levensvatbaar ideaal van ouderdom, ontbreekt het onze beschaving aan een concept van het leven als geheel (Erik Erikson). 2 WAT IS OUD? Wat oud is c.q. wanneer de ouderdom begint is in de loop van de geschiedenis heel uiteenlopend beschreven. In het verleden zijn door filosofen maar 2 boeken over veroudering geschreven dat zijn: -- De Senectute van Cicero (44 v CHR.). -- La Vieillesse van Simone de Beauvoir (1970). Dit boek heeft aan actualiteit nog niets ingeboet. Voorheen was er minder aandacht voor het ouder worden en meer aandacht voor de dood. Waarom was dat? De dood sloeg voorheen meer op alle leeftijden toe en was dus “normaler” dan nu. Over ouder worden zelf lopen de meningen sterk uiteen: Van extreem somber, via berustend en aanvaardend naar opgewekt en uiterst vitaal. Vaak scepsis over ouderdom als een periode van fysiek verval en mentale aftakeling.