Terzet-Digitaal Congres-1-drs. J. Verhoeven

TERZET 25 JAAR- DIGITAAL CONGRES 2018 3 Ondanks dat eHealth nog in de kinderschoenen staat, kunnen we ook niet om de ‘bijwerkingen’ heen. Degene die zich bijvoorbeeld op internet verdiept in gezondheidsproblemen, wordt meestal naar de meest negatieve scenario’s geleid. Het negatieve verwachtingseffect ‘ligt dan op de loer’. Catastroferende aandacht voor de problemen, zal deze in stand houden of zelfs versterken. Degene die gebaat is bij geruststelling, heeft daar in zijn zoektocht op internet gewoonlijk geen oog voor. De kans om af te haken bij eHealth zelf-hulpprogramma’s blijkt ook aanzienlijk groter. Verder is het aanbod nog gering en het aantal effectstudies beperkt, waarmee nog een hele weg te gaan is. Positieve gezondheid Kijkend waar we in de hulpverlening nu staan, moet tot de conclusie leiden dat deze in veel gevallen faalt. Een relatief klein deel van de kosten van de hulpverlening wordt besteed aan interventies die de levensduur verlengen. Veruit de meeste energie en geld wordt gestoken in het bestrijden van (vaak vage) klachten en ongemakken en het repareren van tekortkomingen. Het medisch model domineert de hulpverlening. Juist in de rijke geïndustrialiseerde landen met een goede gezondheidszorg, staan veel mensen aan de kant van de samenleving als gevolg van chronische psychische en/of lichamelijke klachten. De curatieve zorg handelt vanuit het oorzaak – gevolgmodel, vanuit de assumptie dat problemen alleen kunnen worden opgelost wanneer de oorzaak bekend is. Een veelheid aan onderzoek vindt plaats, wat meestal ‘geen afwijkingen laat zien’. Behandelingen richten zich vervolgens op het verminderen en bij voorkeur het doen verdwijnen van ongemakken. Gezondheid wordt gedefinieerd als de afwezigheid van klachten’ en ziekteverzuim wordt als een logisch gevolg van aanhoudende klachten beschouwd. Niet de ernst van de klachten en beperkingen is bepalend, maar de betekenis die daaraan wordt gegeven. Burn- out klachten worden per definitie geattribueerd aan het werk en rust lijkt de enige remedie. Rugpijn en leeftijd gerelateerde veranderingen die beeldvormend onderzoek laat zien, wordt geduid als een versleten rug en tillen is voortaan uit den boze. In het medisch model is er ook weinig ruimte voor preventie. Ziekte en ongemakken overkomen je en moeten vanuit de hulpverlening worden opgelost. Door verbeterde hygiënische en leefomstandigheden is de levensverwachting drastisch gestegen. Vanuit de gezondheidszorg hebben vaccinatie en antibiotica in belangrijke mate bijgedragen aan de stijging van de levensverwachting. Ondanks het feit dat hart- en vaatziekten steeds vaker voorkomen, neemt door betere behandelmethoden de sterfte aan deze aandoeningen af. Kanker komt steeds vaker voor, maar gelukkig neemt ook daarbij de kans op overleving sterk toe. Gevolg is dat het aantal mensen wat te maken heeft met chronische klachten steeds verder toeneemt, ook vanwege restklachten door de behandeling die zij hebben ondergaan. Dit in combinatie met het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd, geeft aanleiding tot een herbezinning en bijstelling van de hulpverlening. Hulpverlening bij chronische klachten moet anders. De contouren van de richting waarin zich dit zal ontwikkelen, waarbij een betere afstemming tussen curatieve en arbo curatieve zorg mogelijk is, dienen zich aan. Bij de hulpverlening vanuit de positieve gezondheid en in het verlengde daarvan de positieve psychologie, staat de ‘ziektezorg’ niet op de voorgrond. De inzet bij positieve gezondheid is namelijk dat mensen met een chronische aandoening toch deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. In veel gevallen beschikken mensen over het vermogen om met hun beperkingen om te gaan. Waar dat niet het geval is, richt de hulpverlening zich niet langer (uitsluitend) op het repareren van de tekortkomingen, maar de aanpak is toekomstgericht. De cliënt wordt aangesproken op zijn eigen inbreng en het benutten en versterken van zijn positieve kwaliteiten. Het potentieel staat voorop. Waar heden ten dage bij revalidatie bij chronische klachten verwerken, luisteren naar je lichaam en accepteren nog vaak het doel is, gaat het bij positieve gezondheid over verantwoordelijkheid en actie. Zelfstandig functioneren ondanks de lichamelijke klachten en daarmee het adapteren aan deze klachten, is de inzet. Bij de aanpak van psychische problemen staat niet het innerlijke leven centraal maar wordt de cliënt aangemoedigd in actie te komen. Ogenschijnlijk onrealistische optimistische verwachtingen kunnen daarbij als helpend worden beschouwd, omdat het de cliënt aanzet toe te werken naar zijn doel. Waar vanuit het klassieke model bij een overspanning persoonlijke kwetsbaarheid en stressoren in het werk in kaart worden gebracht, ligt de nadruk bij positieve psychologie bijvoorbeeld op het verbeteren van sociale steun