Terzet-Digitaal Congres-5-mr. Pauline Woudenberg

TERZET 25 JAAR- DIGITAAL CONGRES 2018 4 Ondanks de risico’s lijkt de groeiende rol van algoritmen in onze maatschappij niet meer te stoppen. 9 In dat licht lijkt het geen irreële gedachte dat algoritmen in de komende 25 jaar langzaam maar zeker een rol gaan spelen in de letselschadepraktijk. Bij een goede uitvoering kan dit wel degelijk voordelen opleveren. Verzekeraars en belangenbehartigers kan het een besparing van kosten en tijd opleveren, terwijl benadeelden kunnen profiteren van een snellere, efficiëntere afhandeling van hun letselschadezaak. Wellicht vinden mensen het bovendien prettig dat er gebruik wordt gemaakt van een maatstaf die objectief lijkt. Tegelijkertijd moet een dergelijk systeem niet doorslaan: juist in de letselschadepraktijk kunnen factoren als persoonlijke aandacht, empathie en schadevergoeding in natura van essentieel belang zijn. Het is en blijft maatwerk. Daarin zal een automatisch systeem waarschijnlijk nooit kunnen voorzien. 4. De letselschadepraktijk in 2043: een situatieschets De verzekeraars hebben hun handen ineen geslagen. Het huidige systeem is niet meer te handhaven, de kosten moeten drastisch omlaag. Dat betekent dat het aantal werknemers, de transactiekosten en de uit te keren schade moeten dalen. Ze besluiten dat de afwikkeling van alle letselschadezaken volledig moet worden geautomatiseerd. In eerste instantie zijn de letselschadeadvocaten en andere belangenbehartigers betrokken bij het proces, maar al snel laten ze weten tegen automatisering te zijn. Ze trekken hun handen er vanaf en ze laten de verzekeraars weten dat ze zich niet gebonden achten aan de uitkomsten van een automatisch systeem. De verzekeraars laten hun programma desalniettemin afbouwen en de benodigde data leveren zij zelf aan, uit oude dossiers. Vijf jaar later zijn alle letselschadezaken overgezet naar het nieuwe systeem, genaamdOEPS: Optimale Elektronische afwikkeling PersonenSchade. Niemand weet precies hoe het systeem in elkaar zit, maar de kosten zijn drastisch gedaald, dus dat doel is behaald. Driekwart van het personeel is ontslagen op basis van difo-principe (digibeet first out) en de dossiers worden razendsnel afgewikkeld. Complexe letselschadezaken en lange doorlooptijden zijn verleden tijd, net als de hoge nota’s voor buitengerechtelijke kosten. De rol van advocaten en andere belangenbehartigers is gereduceerd tot het controleren van de data in de dossiers. Ze hoeven zelf geen gegevens meer te verzamelen, want de relevante dossiers zijn aan elkaar gekoppeld: het elektronisch patiëntendossier, het dossier van de werkgever, de belastingdienst, het UWV, et cetera. Wil een benadeelde niet dat zijn of haar data gebruikt worden? In dat geval wordt de schadevergoeding lager op grond van de privacytaks. Hoe minder informatie, hoe minder nauwkeurig de schade te berekenen is, dus hoe minder er wordt uitbetaald. In het oude systeem moest de benadeelde immers ook zelf de schade onderbouwen. De juistheid van juridische standpunten wordt automatisch gecheckt door een connectie met het systeem dat gebruikt wordt door de rechtspraak. De mogelijke uitkomst van een gerechtelijke procedure wordt meteen doorberekend in het uiteindelijke schadebedrag. De letselschadeadvocaten zijn weliswaar boos om dit alles, maar bij de rechter hebben ze nu al een aantal keer ongelijk gekregen. De deskundigen kunnen geen fouten in het systeem vinden en de rechters vertrouwen op hun oordeel. Het feit dat de uitkomst niet altijd strookt met de werkelijkheid is inherent aan het systeem. Wanneer de goede en kwade kansen handmatig tegen elkaar worden afgewogen betekent dit immers ook niet dat het uiteindelijk gekozen scenario werkelijkheid wordt. Het enige nadeel is dat de rechtsontwikkeling op basis van rechtspraak nagenoeg stilstaat. Veranderingen in het recht kunnen in principe alleen nog via politiek en wetgeving plaatsvinden. Het systeem is de uitvoerder en de mensen toetsen het systeem marginaal. Wettelijke veranderingen worden rechtstreeks ingevoerd in het systeem. Dit is bovendien veel efficiënter, omdat niemand meer jurisprudentie hoeft bij te houden. Er is geen ruimte voor interpretatie van de wet, behalve door het systeem zelf. Het goede bericht is: de mate van rechtszekerheid is nog nooit zo hoog geweest. De methode van Kosinski wordt gebruikt om de persoonlijkheid van slachtoffers vast te stellen, nu de snelheid van het herstel mede samenhangt met iemands persoonlijkheid. Wanneer iemand bijvoorbeeld laag scoort op emotionele stabiliteit, gaat het systeem ervan uit dat het herstel langer duurt. Als iemand mogelijk baat heeft bij 9 Zie daarover bijvoorbeeld de interviews in: M. Kieft, ‘Verslaafd aan het algoritme’, VPRO Tegenlicht, 22 april 2018.